Jagis 1999 ásahii Australialaš ruvkefitnodat Alcaton Mining vuollásašfitnodaga Ruŧŧii mii galggai diamánttaid ohcat. Dát vuvdojuvvui ruoŧa oasusostiide, ja geavahišgohte nama Arctic Gold. Jagis 2010 oste vuoigatvuođaid málbmaohcamii Biedjovákki guovllus, gos 6 fitnodaga vuoruid mielde jo ledje doaibman dahje ohcan. Ii ovttasge dáin fitnodagain leat leamašan čanastagat Guovdageainnu servodahkii dahje beroštan das mo servodagain ja luondduin lea mannan maŋŋil go ieža geassádedje.

Arctic Gold lea čálihuvvon børsas, ja oasusruhta lea johtalan gaskal 5 ja 21 milj. ru. Ossosa árvu lea maŋimuš jagis johtán 1:4. Oasuseaiggádit leat eanaš duiskalaš ja ruoŧŧelaš ruvkeinvestorat ja investerenfoanddat. 10 stuorámus oasuseaiggádiin ii oro ovttasge čanastupmi Norgii, eanet go doaivva ruđaid diinet minerálain mat leat dáppe.

Arctic Gold’a stivrras leat 5 olbmo, duiskalaš, golbma ruoŧŧelačča ja norggalaš. Norggalaš lei gitta hui gieskat barggus konsuleantafitnodagas Rambøll, mii hápmii Biedjovákki plánaprográmma. Stivrra golmma várrelahtu gaskkas lea fitnodaga sámi alibiija.

Minerálaealáhusas lea buot vuovdemássii. Ii galggaše hirpmástuhttit geange jos Biedjovággi vuvdojuvvo fas, dakkaviđe go Arctic Gold lea ožžon buot dárbbašlaš lobiid.

Eanaš Arctic Gold’a direktevrra ja stivrra ruvkehárjáneapmi leamaš Ruoŧas, gos doaibmalobit addojuvvojit guovddážis ja gos buohkat geat ohcet ožžot lobi. Fitnodat dovddai oadjebassan das ahte áššit galge mannat seamma njuovžilit Norggas. Sii ožžo konsuleantafitnodaga hábmet plánaprográmma, ja navde go Norggas plána- ja huksenláhka cealká ahte diekkár plánaprográmmaid galget suohkanstivrrat dohkkehit, de lei dušše formalitehta. Sii navde maid ahte infrastruktuvra nugo geainnu, mátketelefun- ja interneahttafierpmádaga jnv. ordnejedje suohkan ja stáhta. Ja váikkuhusat báikegoddái earret bargosajit, dat gal duohta ságas ii gullan sidjiide.

Plánaprográmma sáddejuvvui gulaskuddamii, ja soames cealkámušat bohte. Muhtimiin dáin fitnodat beroštii, mat eai máksán nu olu ruđa. Muhto sii eai gáržžidan plánejuvvon doaibmaguovllu eai ge mieđihan suohkana gáibádussii čađahit guorahallama makkár váikkuhusat báikegoddái šaddet. Cuoŋománus 2012 hirpmastuvve go suohkanstivrra eanetlohku hilggui olles plánaprográmma.

Arctic Gold lei golahan badjel 50 milj ru. ráhkkanahttit ruvkki, ja de eai ožžon lobi! Dál ferte juoga dahkkot! Sis ledje guokte molssaeavttu:

1. Oaččohit suohkanstivramearrádusa lobiheapmin.

2. Fállat gildii buoret fálaldaga.

Vuosttaš taktihkas ledje golbma oasi:

1. Čuoččuhit ahte máŋggat suohkanstivraáirasiin ledje inhabiila.

2. Oaččuhit advokáhtafitnodaga cealkit ahte suohkanis ii lean láhkavuođđu hilgut plánaprográmma.

3. Doaivut ahte ođđa ráđđehus rievdada lága dan láhkai ahte suohkanat masset vuoigatvuođa hilgut.

1.1 lea fylkkamánne hilgon ja 1.2 lea fas Justisdepartemeanta hilgon. De leaš oaidnit mo manná 1.3’ain, muhto lea menddo eahpesihkar buot dan ala luohttit. Nu de ferte seammás čuovvut vuogi 2.

Go vuoittahalle suohkanstivrras, diŋgui Arctic Gold ođđa plánaprográmma. Das dohkkehedje váikkuhusguorahallama, ja sihkko maid plánas ovtta guovllu. Seammás muitališgohte ahte sii dáhttot addit ruhtadoarjaga suohkana kulturdoaimmaide ja servodatovdáneapmái, ja váldit stuorát ovddasvástádusa Biedjovágge-geainnu divodeamis.

04.09.2012 sáddii Arctic Gold reivve Guovdageainnu suohkanii, gos árvaledje ovttasbarggu. Reivves ledje 7 čuoggá. Dáid birra čuoččui Avviris 02.10.2013 ággan dasa ahte ovdagoddi dáhtui maŋidii ášši golggotmánu čoahkkimis juovlamánu čoahkkimii. Ášši maŋiduvvo nappo dainna ákkain maid leat jo diehtán badjel jagi! Dál lea fas boahtán ođđa reive, muhto sisdoallu lea sullii seamma.

Dien guovtti fitnodagas mat gilvalit vuoigatvuođa alde álggahit veaikeruvkkiid Finnmárkui lea goabbatge vuohki. Nussir lea álggu rájes jo ipmirdan ahte soaitá šaddat váttisin oažžut dohkkeheami, ja ahte jos galggaš juksat maidege ferte báikegotti oažžut iežas beallái. Dan leat buori muddui nagodan, álgolohpádusaid bokte ahte áigot doarjut báikegotti ja dan ahte direktevra lea gáfestallan dadjat jo juohke fálesnuorelaččain. Arctic Gold dovddai iežas nu oadjebassan das ahte sii vuitet dán ášši, ahte baicce geahččaledje oažžut lobi nu hálbái go vejolaš, ja dan ahte stáhta badjelgeahččá vuosttaldemiid mat bohtet. Jos dálá fálaldagat livččet biddjojuvvon álggos jo, livčče stuorát vejolašvuohta ahte mearrádus livčče mieđiheapmi. Dál diehtit ahte fálaldat álgo plánaprográmma mielde lei dušše dárbbašlaš taktihkka, sivas go báikegottis ledje vuosttaldeamit.

Suohkanstivrra mearridii diibmá hilgut ruvkeplána, hálddahusa ja ovdagotti árvalusaid vuostá. Hálddahus čuovvu dál mearrádusa, ja čállá suohkanstivrii: “Viiddáseappot ii árval hálddahus rievdadit mearrádusa ja dohkkehit ođasmahttojuvvon plánaprográmma, go dát sáhttá dulkojuvvot ahte hálddahus bovde riiddáskit dainna ođđasit.” Ovdagotti eanetlohku orru almmatge dáhttumin justa dákkár ođđa riidu. Muhto sii oidnet ahte sin ášši lea viehka geahnoheapme ja ahte doarjja ruvkeplánii lea unnon maŋimuš jagis. Sin áidna ágga lea danne oaččuhit dan gova ahte ruvkefitnodat lea buktán fálaldaga mii rievdada ášši. Jos bohtet ođđasat, lea dat dušše viggamušat oastit suohkanpolitihkkáriid reastaluvvan suohkanis dohkkehit prošeavtta mii duššada sihke luonddu ja boazodoalu. Eai leat almmatge boahtán makkárge cealkámušat doaimmahusa birra mainna sihke luondu ja boazodoallu sáhttá ceavzit.

Svein Lund

Ávjovári Luonddugáhttenlihttu