Ii goassege leat leamaš nu stuora uhkádusat Finnmárkku luonddu vuostá go dál. Ráđđehus áigu elektrifiseret Muolkkuid gássarusttega bieggafámuin Finnmárkkus ja hukset 420 kV kabeliid miehtá fylkka. Dat mearkkaša ahte stuora luondduguovllut ja boazoguohttumat billistuvvojit agibeaivái, dušše fal oanehis dietnasa dihtii. Dát lea áibbas dárbbašmeahttun, go Finnmárk ii dárbbaš eambbo el-fámu. Jus áiggošii doalahit ja joatkit doaimmaid Muolkuin, de dattetge sáhttá dahkat dan ollu unnit váikkuhusain, ja jus dárbbašit eambbo kábeliid, sáhttá daid roggat eatnamii dahje bidjat merrii.

Jus mii hukset bieggafámu buot váriide ja duoddariidda. de dattetge ii livččii buvttadan doarvái bistevaš el-rávdnji, dan dihte go bieggafápmu lea nu stáđismeahttun ahte das lea unnán árvu eará fámu hága, mii sáhtášii dássedit dan. Dan dihtii bohtet dál ođđa falleheamit luonddu vuostá: Stuoradikki eanetlohku lea heaittihan buot čážádagaid gáhttema. Das sáhttá leat stuora váikkuhusat Finnmárkui.

1970-logus ledje golbma stuorra fápmohuksenplánat Oarje-Finnmárkkus: Áltá-Guovdageaidnu-čázádat, Skáidi-čázádat ja Fálesnuorri-čázádat. Guokte maŋimusat gáhttejuvvojedje dalle, muhto dál mii šaddat vuordit ahte dát jurdagat ihtet fas. Stuora vuosteháhku Áltá-huksema vuostá ii bissehan elfápmorusttega, muhto dagahii ahte huksen šattai mihá unnit go lei jurddašuvvon. Lea jurddašuvvon dulvvahit gitta Guovdageainnu márkana rádjái, mii dagahivččii ahte Máze šattašii čázi vuollái, ja duolvadit Joatkkajávrriid, Iešjávrri, Láhpojávrri, Biggejávrri, Stuorajávrri, Ávžejávrri, Suolojávrri, Duolbajávrri, Sálganjávrri ja vel eará jávrriid. Stuoradiggi lea álggaheame ođđa riiddu fas, daid huksenplánaid birra mat ovdal leat hilgojuvvon. Ja sihkkarit muhtin elfápmofitnodagat geahččalit ohcat.

Jus buot vejolaš biegga- ja čáhcefápmoplánat čađahuvvojit, de ii báljo báhcašii luonddu ii ge boazodoallu min fylkkas. Finnmárku lea ain fylka mas leat eanemus luonddu sisabahkkema haga, ja das mii fertet váldit vara. Finnmárku lea maid deháleamos boazodoallofylka, ja boazodoallu ja meahcásteapmi lea dehálaš seastit sámi kultuvrra ja giela.

Sisabahkkemat mat dál lea jurddašuvvon leat áibbas Duohtavuođa- ja seanadankommišuvnna, vuođđolága sáme- ja birasparagráfaid, luondduvalljivuođalága, riikkaidgaskasaš álgoálbmot- ja unnitlohkokonvenšuvnnaid, ja ONa luonddušiehtadusa vuostá. Mii vuostálastit buot bieggafámuid ja fápmolinjjáid huksema Finnmárkui ja háliidit ovttasbargat buohkaiguin geat áigot bissehit dán luonddubillisteami.


Ávjovári luonddugáhttenlihttu

Piera Jovnna Somby
Jođiheaddji

Leavnnjas 22.02.2024: Čalmmusteamis bieggafámu Sieiddeduoddaris Porsáŋggus vuostá.

Bajimuš govva: 420 kV linjjá Skáiddeduoddaris, 2022.

Govven: Kjell M. Derås